FRANSIZLAR NEDEN ŞİKAYET ETMEYİ SEVER?

28 Ekim 2020 Okuma süresi: 6dk, 46sn

Fransa’da şikayet, uygun ve sık sık yapılan bir konuşma başlatıcısıdır ancak ne zaman, kime ve neyin şikayet edileceğinin uygunluğu hassas bir sanattır. Emily Monaco bize bu konudaki tecrübelerini aktarıyor.

RÂLEURLAR

?ikayetçi Bir Frans?z Kedisi — Şikayetçi Bir Fransız Kedisi

Fransa’da pek çok konuşma iç çekiş ve ağıtla başlar: hava kötüdür, üzüm hasadı daha kötüdür; politikacılar beceriksiz ve aptaldır. On yıldan daha uzun bir süre önce, 19 yaşındaki parlak gözlü bir Amerikalı olarak Fransa’ya ilk taşındığımda, bu sürekli şikayet yağmurundan rahatsız olmuştum. Merak ettim. Fransızlar her zaman böyle kötü bir ruh hali içinde miydi? Nihayet bir Fransız arkadaşıma sorma cesaretini topladığımda, geri çekildi: Onlar şikayetçi değildiler, dedi. Onlar râleurlardı.

Fransa’da “şikayet etmek” için birkaç kelime vardır: eski şikayetlerde kullanılan “se plaindre” vardır; daha resmi olarak şikayet etmek için “porter sade” var. Bir de “râler” var: Sırf eğlence olsun diye şikayet etmek.

Avustralya Ulusal Üniversitesi’nde Fransızca kıdemli öğretim görevlisi ve Les Musées de Paris blogunun editörü olan Dr Gemma King, “Râleris gayri resmi, hatta kaba bir şekilde şikayettir (homurdanma gibi düşünün),” dedi. “Bir şey yapmaktan çekiniyor olabilirsiniz ama yine de yapacaksınızdır (gönülsüzce de olsa). Porter Plainte ise bir şey yapmayacağınızı ve birisinin nedenini duyacağını ima ediyor.

Hâlâ Fransız oturma izni başvurusunda bulunmanın acısı içindeyken ve Fransız vatandaşlığı hâlâ yüce bir rüyayken, onay mektubunu almadan önce gerçekten Fransız olduğumu bildiğimi söyleyerek şaka yapardım çünkü kesinlikle kontrol edilemeyen inilti ve inleme dürtüsü ile uyanırdım. O kader gününe hazırlanırken, dinleyen herkesle alay ederdim: “çorba çok soğuk; salata çok sıcak, bir komşu bana “bonjour” demeyi ihmal etti.”

Arkadaşlarım bir Fransız gibi iç çekme girişimlerime gülerken, sanırım bu henüz dili tam olarak kavramamış bir çocuğu telefonda konuşmaya çalışırken izlemek gibiydi. Ne zaman, kime ve neyi söyleyeceğimin uygunluğu hassas ve henüz tam olarak ustalaşamadığım bir sanattı.

FRANSIZLAR AMERİKALILARDAN DAHA MI ZEKİ?

Fransa’da şikayet, uygun ve sık kullanılan bir sohbet başlatıcıdır. Harika bir yemek sırasında kötü hizmete odaklanarak bir restoran hakkında konuşmaya başlayabilir veya yeni dairenizdeki doğuya bakan pencerelere artık perde almanız gerektiğini vurgulayabilirsiniz. Ama Kanadalı gazeteci Julie Barlow olarak The Bonjour Effect’in yazarı, “Fransa\’da Amerikalılara olumsuz bir şey söylemek, konuşmayı kapatıyormuşsunuz gibi geliyor.” şeklinde açıkladı, bu tür yorumlar “başkalarının fikirlerini davet etmenin bir yolu” olarak algılanıyor. Kuzey Amerikalılar, yüzleşirken ya da eleştirirken Fransızlar kadar rahat değildirler. Râler öyleyse çok dikkatli olmaktan ve bir şeyler hakkında iyimser olmaktan daha zekice bir şey olarak karşımıza çıkıyor”.

Fransız-Macar-Amerikalı bir yazar ve Paris Eleştirel Düşünme Enstitüsü\’nde yaratıcı yazma bölümü başkanı Anna Polonyi, bu ayrımın pek çok Amerikalı tarafından paylaşılan temel bir korkudan kaynaklanabileceğini öne sürdü: “kaybeden” olarak algılanma korkusu.

Fransa’da bunun için bir kelime yok, dedi. “Kaybeden olmak için, çevrenizdeki dünyanın olayları kazanma açısından düşünmesi gerekiyor. Ve insanların (burada) sosyal etkileşimleri mutlaka böyle gördüğünden emin değilim.

Barlow’a göre Fransa\’da sohbetler bunun yerine “düellolara” benzetilebilir ve açılış darbesi bir şikayet olabilir; ispatlanabilir zekanın bir göstergesidir, “insanları eleştirel ve düşündüklerini ve saf değil gibi gösteren bir şey.”

Polonyi, büyüdüğü Fransa’dan Iowa’ya taşındığında bunu ilk elden yaşadı.

Orada, insanların ellerinden geldiğince kendilerini olumsuz konuşmalardan uzak tuttuğunu, ancak dayanabileceklerinin çok ötesinde bir şikayet barajını ortaya çıkardığını fark etti. İnsanların kendilerine samimiyet inşa edecek şekilde şikayet etme izni vermedikleri hissine kapıldı. Sadece imkansız olana kadar yapmıyorlardı.

ASLINDA FRANSIZLAR YALNIZCA ÜLKELERİ İÇİN SERTTİRLER

Fransızcada bir sonuca varılmasına gerek yoktur. Polonyi, “Ne kadar spesifik olarak şikayet edersem, diğer kişiyi bir şeyin ne kadar korkunç olduğu konusunda bir nevi empatik hissetmesi için o kadar çok harekete geçirebilirim.” diyor.

Fransızların şikayet etmeye yönelik tutumu birçok Anglofon için rahatsız edicidir. Birçoğu olumsuzluğun olumsuzluğu doğurduğunu iddia ediyor. Ancak bazı uzmanlara göre, Fransız tavrı aslında sağlığınız için daha iyi olabilir. Biyolojik Psikiyatride 2013 yılında yapılan bir araştırma, olumsuz duyguları düzenleme girişimlerinin artmış kardiyovasküler hastalık riski ile bağlantılı olabileceğini buldu.

Austin’deki Texas Üniversitesi\’nde yapılan 2011 araştırması, olumsuz duyguları şişirmenin insanları daha agresif hale getirebileceğini ortaya koydu.

Bu, şikayet etmenin her zaman olumlu olduğu anlamına gelmez. Çok sık şikayet etmek sizi bir sarmalın içinde tutabilir, aslında beyninizi her zaman olumsuza odaklanmak için yeniden düzenler.

Ancak Fransızlar bu talihsiz yan etkiden kaçınabilirler, çünkü kısmen kendi yaşamlarından çok dışsal meselelerden şikayet ederler.

Uygulamayla ilgili bir ankete göre, ankete katılan Fransızların %48\’i, en çok şikayet ettikleri şeyin hükümet olduğunu söyledi. O zaman belki de sürpriz değil.

Politico’da yayınlanan yakın tarihli bir makaleye göre, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un pandemiyi ele alışına ilişkin Fransız görüşü ezici bir çoğunlukla olumsuzdu. Bu arada kişisel sorunlar, ankete göre Fransızların bahsetmeyi tercih ettiği şeyler listesinde çok düşük. %23 insanlar geri aranmadığında şikayet ediyor. %33’ü anahtarlarını veya telefonlarını bulamadıkları şikayet ediyor ve yalnızca %12’si çocuklarıyla ilgili sorunlardan şikayet ediyor.

Barlow, “Fransızların kendileri ve yaşamları hakkında iyimser ve olumlu olduğunu düşünüyorum, ancak ülkeleri için gerçekten sert olma eğilimindeler” dedi. “Bir partiye gidip Fransa\’yı övmeyin; insanlar size gülecek.

“KÜLTÜREL, KONUŞMAYA DAYALI BİR TİK”

Fransa'da Geleneksel Bir Yürüyü? — Fransa’da Geleneksel Bir Yürüyüş

Fransızlar genel olarak felakete meyletme eğiliminde değildirler. Polonyi’nin fark ettiği gibi, şikayetlerinin nadiren bir çözüm hedefi bile var. Bir yanlışı düzeltmek için bir yöneticiyle konuşmak isteyen Amerikalılar veya birileri uygunsuz bir şekilde kuyruğa girdiğinde İngilizler duyulabilir şekilde iç çekerken, Fransa\’da şikayet etmek bir sona ulaşma aracı olarak görülmüyor.

Barlow, “İlle de herhangi bir şeyi değiştirmek istedikleri için şikayet ettiklerini sanmıyorum,” dedi. “Bence bu kültürel, konuşmaya dayalı bir tik.”

Çoğu konuşma tiklerinde olduğu gibi, birisinin cevabı bilmeden nasıl olduğunu sormak gibi, Fransa\’da şikayet etmek her şeyden önce kişilerarası bağlantıyı kurmanın bir yoludur.

Oklahoma Üniversitesi\’nde yapılan bir araştırma, şikayet etmenin bağlantı üzerinde olumlu bir etkisi olabileceğini gösterdi ve araştırmalar ayrıca bunun bağlanma için yararlı bir araç olabileceğini gösteriyor. “Diğer kişi sizi dinliyor, diğer kişiyle gerçekten bağlantılı hissediyorsunuz, diğer kişiye gerçekten yakın hissediyorsunuz, anlaşıldığını hissediyorsun.” dedi Bastin. Aynı şekilde Polonyi de şu açıklamada bulundu: “Biri şikayet ediyorsa, orada özgünlük varmış gibi hissediyorum.”