Mizoram, Hindistan’ın kuzeydoğusunda bulunur. Bu eyalette ekonomik zenginlikten ziyade toplumun uyumu ve sürdürülebilirliği hayattaki en değerli hedefler olarak kabul edilir. Zinara Rathnayake aktarıyor.
Araştırmam, Hindistan’ın kuzeydoğu eyaleti Mizoram’daki Reiek Peak’in Bangladeş’i çevreleyen tepelere ve ovalara baktığını gösteriyordu. Ancak geçen Ekim ayında, yosun yeşili bir ormanda bir saatlik yürüyüşün ardından zirveye ulaştığımda, sis manzarayı kapladı ve yoğun beyazlıktan başka bir şey görmedim. Şoförüm hayal kırıklığımı sezmiş olacak ki “Çok üzgünüm, bugün hava çok kötü.”dedi.
Daha sonra Mizoram’ın yemyeşil kırsalının derinliklerine doğru yolculuk yaptık. Arabamız her çukura çarptığında, şoförüm kötü yollar için özür diledi. Dar saç tokası şeritleri boyunca tüm araçlar birbirine yol verdi. Sürücüler “ka lawm e” diyerek nezaketini kabul ettiler. Yerel dilde, Mizo veya Duhlian’da, “teşekkür ederim” demektir.
MIZORAM HAKKINDA İLK İZLENİM: BAŞKALARININ İYİLİĞİ ÖNEMSENİR
Mizoram hakkındaki ilk izlenimim buydu: Mizolar başkalarının iyiliğini önemsiyor. Şoförümle yaptığım görüşmelerde izlenimim güçlendi. ATM’de kaybolan bir cüzdanın veya unutulmuş bir paranın sahibine nasıl geri döneceğini anlatmıştı.
Mizoram’da, Mizo evlerinde siyah çay tutup yemeklerden sonra ev sahiplerimle sohbet ederek geçirdiğim ay boyunca Mizo’nun yaşam tarzını yavaş yavaş keşfetmeye başladım. Mizo’ların bunun için özel bir kelimesi mevcut: “tlawmngaihna”
Program direktörü Golan Naulak, “Tlawmngaihna bir davranış kuralları bütünüdür. En temel düzeyde, başkalarına karşı dürüst, nazik ve yardımsever olmak anlamına gelir. Ayrıca daha büyük bir düzeyde, özverili olmakla ilgilidir. Toplumu benliğin üzerine koyuyorsunuz.” (Entegre Dağ Girişimi, Hindistan Himalayalarında sürdürülebilir kalkınmayı teşvik eden bir organizasyondur. Zo halkının [Mizoların bir alt grubu olduğu bir Tibeto-Burman etnik grubu] ayrılmaz bir parçasıdır.) açıklamalarında bulundu.
Diğer yedi eyaletle birlikte, Mizoram (“Mizos Ülkesi”), Tibet’in hemen altındaki karlı Himalayalardan yemyeşil bölgeye uzanan Hindistan’ın kuzeydoğu bölgesine aittir.
Bangladeş’in nehir kenarındaki ovaları ve doğuda Myanmar ormanları ile sınırı vardır. Mizo toplumunun, Çin ve Myanmar üzerinden geçen bir dizi tarihi göçten sonra buraya 16. ve 18. yüzyıllar civarında buraya yerleşerek Mizoram’ı oluşturduğuna ve birbirine sıkı sıkıya bağlı cemaatler şeklinde yaşadığına inanılıyor.
Mizoların 19. yüzyılda İngiliz kolonizasyonundan önce yazılı bir senaryosu yoktu. Sonuç olarak, tarihlerinin çoğu gizemle kaplıdır. Naulak, “Tlawmngaihna’nın başlangıcını izlemek zor,” dedi. “Ancak bu, Mizo toplumunda uzun süredir operasyonel bir koddu.”
UZAK MIZORAM KÖYLERİNDE YAŞAMAK
Tlawmngaihna gibi sosyal etik, Mizo yaşamının merkezindeydi. Mizolar, diğer Hint eyaletlerinden farklı olarak Mizoram’ın büyük ölçüde homojen kalması nedeniyle bu değerlerin hala uygulandığını düşünüyor. Sadece bir milyondan fazla nüfusu ile Hindistan’ın en az nüfuslu ikinci eyaleti Mizoram, Hindistan’ın geri kalanına neredeyse farklı bir ülke gibi geliyor.
Britanya sömürgecileri yönetiminde, bölge o zamanlar bilinen adıyla Lushai veya Mizo Tepeleri, daha büyük Assam eyaletinin bir parçasıydı ve Hindistan’ın bağımsızlığından kırk yıl sonra 1987’de ayrı bir eyalet olma hakkı tanındı. İngiliz yönetimi sırasında, İngiliz sömürgeciler İç Hat Tüzüğünü tanıttı. Mizo Tepeleri’ne yabancıların girişini kısıtladı. İngilizler, bu kuralın kabile halkının haklarını ve kültürünü korumak için olduğunu iddia etti, ancak daha sonra anakara Hintlilerinin ticaretini engelleyerek sömürgecilere ticari faaliyetlerinde yardımcı oldu. Bu güne kadar devam eden bu düzenleme, Mizoram’dan olmayan her Hintli’nin buraya girmek, okumak ve çalışmak için bir izne ihtiyacı olduğu ve ziyaretçi akışını sınırladığı anlamına geliyor. Mizoram’ın nispeten dar görüşlü bir toplumunun olmasının bir nedeni de budur.
M?ZORAM’DA KONU?MA D?L? VE ?NANI?
The Hindu’ya göre Hintlilerin yaklaşık % 44’ü anadilleri olarak Hintçe konuşuyor. Ancak Mizoram’da Hintçe çok az varlık buluyor. Hatta neredeyse hiç yok.
Sömürge öncesinde Mizolar animist olsa da sömürge döneminde çoğu Galli misyonerler tarafından dönüştürüldü ve bugün Mizoram’ın yaklaşık % 90’ı Hıristiyan. Siyasi ve coğrafi sınırlar Mizoram’ı Hindistan’a bağlarken burada bulunan sosyokültürel değerler hem diğer kuzeydoğu Hint eyaletlerinden hem de ulusun geri kalanından farklıdır. Bu nedenle, güçlü bir Mizo olma duygusuna, Mizo değerlerini ve yaşam tarzını korumaya ihtiyaçları vardır.
Aizawl’daki Mizoram Üniversitesi’nde Mizo edebiyatı öğreten yardımcı doçent Ruth Lalremruati, bu farklı Mizo değerlerinin bir nesilden diğerine aktarıldığını söyledi. Anneler kızlarına tlawmngaihna uygulamayı öğretti ve evlenmemiş genç Mizo erkekleri, zevlbük olarak bilinen bir geleneğe göre bir evde birlikte kalırlardı. Lalremruati bu konuda da “Bu bekar yurdunda birbirleriyle yemek paylaşmayı ve jhum ekimi sırasında başkalarına yardım etmeyi öğrendiler. ” açıklamasında bulundu.
MIZORAM’IN GENÇ MIZO DERNEĞİ (YMA)
İngiliz yönetimi sırasında, zevlbük uygulaması ortadan kalktığında Mizolar, gelenek ve değerlerini korumak için bir kuruma ihtiyaçları olduğunu fark etti. Sonuç olarak, Genç Lushai Derneği 1935’te kuruldu ve daha sonra adı Genç Mizo Derneği (YMA) olarak değiştirildi. O zamandan beri, Mizoram’da 800’den fazla şubesi bulunan YMA, eyaletteki en büyük kar amacı gütmeyen kuruluş olarak faaliyet gösteriyor.
Naulak, daha geniş Mizo toplumunda, YMA üyelerinin tlawmngaihna’nın meşalesi olduğunu söyledi. “Onların hayır işleri, bir yol, toprak kayması veya cenazeler inşa ederken olduğu gibi her duruma yayılır. YMA mesajı bölgeye iletir ve herkes yardıma gelir.”
Mizo uzmanı Lawsamnga, Birmingham Üniversitesi’ndeki 2010 doktora tezinde, tlawmngaihna’nın, üyelerin “fikir birliği ile karar” uyguladığı Mizo cemaatinin temel ilkesi olduğunu belirtiyor. Burada ekonomik zenginlikten ziyade toplumun uyumu ve sürdürülebilirliğinin kalkınmanın temel hedefleri olduğunu yazıyor.
Naulak da aynı fikirde: “Tlawmngaihna, sosyal hayırseverliğin güzel bir tezahürü. Köylerde, biri bir ev inşa ediyorsa, herkes gönüllü olarak yardım ediyor. İnsanlar nadiren işçi çalıştırıyor.”
GÜNÜMÜZDE MIZORAM
Lalremruati, “Yaşam tarzlarımız değiştiğinde, tlawmngaihna’yı uygulama şeklimiz değişti. Geceyi bir cenazede geçirecek vaktimiz olmayabilir, ama tlawmngaihna hala oradadır. Covid-19 salgını bunu kanıtladı.” dedi.
Nisan ayında, bir Mizo arkadaşının cesedini Chennai’den eve götürüp ambulansla 3000 km’den fazla yol aldığında Mizoram’ın Baş Bakanı Zoramthanga tweet attı: ” Tlawmngaihna Terimi söz konusu olduğunda her Mizo’nun kalp atışının ne anlama geldiğini gösterdiniz.” Lalremruati, salgın sırasında gençlerin sağlıklarını riske atarak cephe çalışanları ve görev gücü üyeleri olarak gönüllü olduklarını da sözlerine ekledi. “Zamanlarını, sağlıklarını, hatta bazen paralarını feda ettiler ve karşılığında hiçbir şey beklemediler.”
Birçok Mizo ailesi gibi Lalremruati de çocuklarına Mizo değerlerini öğretir. Genç Mizoların efsanevi Mizo savaşçısı Taitesena gibi atalarının ayak izlerini takip ettiğine inanıyor. “Özverili ve cesur.” dedi. “Topluluğun refahı için çalıştığınızda, bizi benin önüne koyarsınız. Başkalarının iyiliğini önemsediğinizde, tlawmngai insanı olursunuz. Mizo toplumundaki en yüksek onur biçimi budur. “
Naulak ve Mizoram’daki diğerleri tlawmngaihna’nın güzel bir sosyal kavram olduğu konusunda hemfikir. Naulak, “Hindistan’ın yaptığı şeyi kopyalayıp yapıştırmayı şiddetle reddettikleri için Hindistan’daki en büyüleyici eyaletin Mizoram olduğunu söylüyorum.” dedi. “Bunu yapmak istemiyorlar. Değerlerine bağlı kalıyorlar, böylece Mizo olarak kalıyorlar. “
Sitemizde her hafta Türkiye’den farklı doğal güzellikler, bisiklet, kamp alanları, seyahat, seyahat haberleri ve birçok içerik yayınlıyoruz. Hatta sitemize kayıt olarak yazılarımızdan anında haberdar olabilirsiniz. Görüş ve önerilerinizi sosyal medya hesaplarımızdan bize bildirebilirsiniz.