Paskalya Adası’ndaki Rapa Nui halkı, eski uygulamalardan yararlanarak koronavirüsü bölgelerine girdikten kısa bir süre sonra savuşturmayı başardı. Rapa Nui halkı pandemi sürecini, geleneklerinin değerini anlayarak yeni bir kalkınma fırsatı olarak gördü.
Mart ayının başları, Covid-19’u olan bir yolcunun dünyanın en uzak ticari havaalanına, Paskalya Adası’nın yapışkan havasına inerek küçük volkanik çıkıntıda yaşayan yerli Rapa Nui topluluğunun üyelerine bulaştığı zamandı.
TABU SÜRECİ NASIL ETKİLEDİ?
164 metrekare uçsuz bucaksız Pasifik Okyanusu’nun ortasındaki km lekesi, Moai olarak bilinen 887 Monolitik insan figürü ile ünlü bir Şili bölgesidir. Ancak, 7.750 kişilik bir nüfusa hizmet verecek sadece üç vantilatörle, Belediye Başkanı Pedro Edmunds Paoa, 2020 turizm sezonunu etkin bir şekilde sona erdirerek 16 Mart’tan itibaren tüm gelen uçuşları iptal etti.
Adadaki vakalar bundan sonra toplamda beşe yükseldi ve Nisan ayı sonunda virüs tamamen ortadan kalktı. Anakara Şili ise dünyanın en patlayıcı salgınlarından birine maruz kaldı.
Paskalya Adası’nın Şili kıyılarının 3,500 km batısındaki izolasyonu kesinlikle yardımcı olsa da Edmunds Paoa adanın başarısını bir anahtar kontrol önlemine borçludur: “Nesiller boyunca aktarılan eski bir Polinezya geleneği olan tabu.”
“Tabu, sağlığımızı, hayatımızı, yaşlılarımızı ve onların kadim bilgeliklerini korumak için verilmiş kutsal bir emirdir.” diye açıkladı. “Bu, Polinezya kültüründe kök salmış, kısıtlamalarla ve aynı zamanda saygı ile ilgisi olan bir disiplin biçimidir.”
Belediye başkanı, Paskalya Adası’nı dış dünyadan kapattığında, sakinlerin kendisine güvenenlerle turizm temelli ekonomiyi mahvedeceğini bilenler arasında bölündüğünü söylüyor. “Bizi birleştirmenin bir yolunu bulmalıydım çünkü tek düşman virüstü ve bununla yüzleşmenin tek yolu eski tabu kavramını gündeme getirmekti.”
Tabu, özünde ruhsal kısıtlamalar ve paylaşılan yasaklarla, doğanın normlarına saygıya dayanan bir öz bakım ilkesidir. Tabu olan şeyler yalnız bırakılmalı ve yaklaşılmayabilir, müdahale edilemez veya bazı durumlarda yüksek sesle tartışılmayabilir.
TABUYA DESTEK: UMANGA
Tabu, adalılara sosyal teması yasaklamak için hareketleri kısıtlayıp salgının ilk günlerinde bir karantina biçimi olarak başarılı bir şekilde kullandıktan sonra, hükümet şimdi adalılara ortak bir his vermek için komşular arasında başka bir eski ilkeyi, umangayı veya karşılıklı emeği yeniden canlandırdı. Hem tabu hem de umanga sayesinde, Paskalya Adası sadece koronavirüsü başarılı bir şekilde savuşturmakla kalmadı; daha sürdürülebilir bir gelecek planlamak için geçmiş uygulamaları yeniden canlandırdı.
KORONA GELENEKLERİN NE KADAR DEĞERLİ OLDUĞUNU GÖSTERDİ
Tabu, İngilizcede de sosyal veya dini gelenekler tarafından yasaklanmış veya kısıtlanmış uygulamaları tanımlamak için benzer şekilde kullanılır.
Paskalya Adası’nda, yerel halkın arkeolojik alanlarına duyduğu saygı, tabunun göze çarpan bir örneğidir. Bununla birlikte, adanın uluslararası turistlerin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde uyarlanmasıyla son 50 yılda, yumurtlama mevsimlerinde balık tutma yasakları da dahil olmak üzere diğer tabu türleri kaybolmuştur. “Azar azar, topluluk kendini modernleşmeye teslim ettikçe bu eski kültürel fikirleri kaybediyor.” dedi Edmunds Paoa. “Bana göre, bu materyalist gündem başımıza gelen en kötü şey. Tabu dahil sahip olduğumuz bu kavramlar adadaki günlük yaşam için çok önemli, özellikle şu anda, çünkü eski sisteme geri döndük. Elbette, bu tamamen mümkün değil, ancak yeniden keşif sürecindeyiz çünkü geçmişte olduğu gibi büyük teknelere, uçaklara ve dış dünya ile telefon bağlantılarına sahip olmamızdan önce yaptığımız gibi idare edebilmek çok önemli. “
“ŞİMDİ GÖZLERİMİZ AÇIK”
Edmunds Paoa, umanganın, koronavirüsün Paskalya Adası’nın tamamen yeni bir paradigmaya ihtiyaç duyduğunu fark etmesine nasıl yardımcı olduğunun mükemmel bir örneği olduğunu söylüyor. “Benim için neredeyse 30 yıldır adanın lideri olarak, pandemik durum için minnettarım çünkü bu sürdürülebilirlik ve doğaya saygı planını mümkün kıldı.” diye açıkladı. “Mart 2020’ye kadar gözlerimizi örttük ve göremedik. Pandemi ne yaptı Ağzımozı kapattı, çünkü kendimizi içine soktuğumuz tehlikeyi görmeden yemeye, tüketmeye ve para aramaya, doğayı ve kırılgan kültürümüzü yok etmeye devam ettik.” dedi. “şimdi gözlerimiz açık ve kelimelerde, eylemlerde veya planlarda sürdürülebilirlişi her zamankinden daha fazla teşvik etmeye hevesliyiz.”
Bizimle diğer haberlere ve içeriklere pedallamak için kaydolmayı ve sosyal medya hesaplarımızı takip etmeyi unutmayın!